Soğan Kalesi_{İzmir’in “Kayıp” Kalesi}

Soğan Kalesi, 13. yüzyılın birinci yarısında Bizans İmparatoru Ionnes Vatatzes tarafından, İzmir iç limanının girişine inşa ettirildi. İzmir tarihine tanıklık ettiği yüzyıllar boyunca pek çok isimle anıldı; Neon Kastron, Saint Pierre, Liman Kalesi, Aşağı Kale, Kala-i Bahir, Kale-i Cedit -Sancak Kalesi inşa edildikten sonra- Kale-i Atik, Ok Kalesi bunlardan sadece birkaçı… Bizans, Latin, Rodos Şövalyeleri, Aydınoğulları, Timur ve nihayet Osmanlıların askerleriyle tanıştı. Timur’un 1402’de büyük ölçüde yıktığı kale, Venediklilerin İzmir baskını sonrasında Fatih Sultan Mehmet tarafından yeniden yaptırıldı. 17. yüzyılda Sancak Kale’nin yapımı sonrasında, savunma işlevini büyük ölçüde yitirse de cephanelik ve hapishane olarak kullanıldı.

1871’de yıkıldığında İzmir’in en küçük mahallelerinden birine ev sahipliği yapıyordu. Yıkıntıları üzerinde kısa sürede Belediye binasının da içinde olduğu birçok han ve dükkân inşa edilen Kale’nin varlığı bir süre sonra unutuldu. Geriye sadece Hisar Camii, Hisarönü ve Kale Arkası gibi birkaç isim kaldı.

Petros Mehtidis’in çalışması birçok ismine “Kayıp” sıfatını da ekleyen “Kale”nin izini sürüyor. Tarih kitapları, yazışmalar, seyahatnameler, anılar, görsel malzemeler ve dönemin gazetelerinde dağılmış bilgileri bir araya getiriyor ve okuyucunun zihninde “Kale”nin yeniden inşa edilmesini sağlıyor.

Erkan Serçe