^{Kürt Filozofu}Şeyh Ehmedê Xanî Hazretleri

Der barê hezretiyê Şêx Ehmedê Xanî de gelek pirtûk tên weşandin, ji ber ku ew helbestvan û fîzozefekî kurd e û di nav wêjeya kurdî û cîhanî de xwediyê cihekî bênîqaş e. Nivîskarê lêkolîner Abdullah Yaşın di pirtûka xwe de kesayetiya Şêx Ehmedê Xanî ya pir alî, digel zanyarî û zanatiya wî ya olî, girêdana wî ya ziman û wêjeya kurdî, entelektuelî û bihîstyariya wî, helwest û sekna wî ya şexsî bi agahiyên berfireh û mînakan pêşkêş dike. Cudahiya vê pirtûkê ew e, ku şert û mercên jidayikbûna Ehmedê Xanî vedikole, serpêhatiyên êla Xaniyan bi berfirehî tîne zimên û ji bo rastiyên di vê mijarê de derxe ser rûyê erdê hewl dide. Ji ber vê, ji bo rastiyên winda û nayên zanîn derkevin holê, pirsên wekî "çi bûbû" dipirse û pirtûk ji vî alî ve ji kata şikestî ve li mijarê dinihêre. Di pirtûkê de ji berhemên Xanî hin beş li Tirkî hatine wergerandin. Her wisa di dawiya pirtûkê de lîsteya Xaniyên ku ji ber tevkujiyê reviyane û li gelek bajar û herêman belav bûne, hatiye weşandin. Pirtûk ji gelek aliyan ve ji surprîzan re vekirî ye.

***

Kürt şair ve filozofu Şeyh Ehmedê Xanî Hazretleri'nin Kürt ve dünya edebiyatı içerisindeki tartışmasız yeri ve kıymeti nedeniyle hakkında pek çok kitap yayımlanıyor. Araştırmacı Yazar Abdullah Yaşın kitabında, Şeyh Ehmedê Xanî'nin çok yönlü kişiliği, âlim ve din bilgini oluşunun yanı sıra, onun Kürt dili ve edebiyatına bağlılığı, entelektüel birikimi, duyarlığı, kişisel duruşu, tavrı ve eserleri hakkında geniş bilgi ve örneklerle veriyor. Kitabın ayırıcı özelliği, Ehmedê Xanî'nin doğduğu koşulları irdelemesi; özellikle Xanî Aşireti'nin başından geçen olayları da kapsamlı bir biçimde inceleyip gerçekleri gün yüzüne çıkarabilmek adına yola çıkıyor oluşudur. Bu anlamda saklı gerçeklikleri bilmek için onun doğduğu yıllara dönüp -neler yaşanmıştı- diye soran, kırılma noktasından tarihe bakan bir kitap. Ehmedê Xanî'nin eserlerinden bölümlerin Türkçeleştirilerek verilmesiyle geniş yelpazede okura seslenebilmesi ve son bölüme dağılmış olan Xanî Aşireti'nin bir listesinin eklenmiş olması kitabın ilginç bir çalışma ile günümüze eklendiğini sürprizlere açık bırakıyor.