Sanat Ve İşçi Sınıfı

Aleksandr Bogdanov’un 1918’de yayınlanan “Sanat ve İşçi Sınıfı” adlı çalışması, sanat üretiminin sınıfsal özünü, işçi sınıfının sanatsal yaratıcılığının karşılaştığı zorlukları ve bu zorlukların nasıl aşılabileceğini ele alır.

Ekim Devrimi sonrasında yaşanan büyük toplumsal değişimlerin ortasında Bogdanov, sanatı sınıf mücadelesinin bir parçası olarak görür. Kitap Bogdanov’un gözünden devrimin öngünleri ve hemen sonrasına denk gelen yıllarda işçi sınıfının sanatsal yaratımının doğum sancılarını örneklerle aktarır.

Bogdanov, kapitalist aşamada, eski toplumsal yapının yıkıldığı bir dönemde yeni sanatın nasıl şekilleneceği sorusuna cevap bulmaya çalışır. Bu soru, sanat ve devrim arasındaki ilişkiyi örgütlemeye çalışanlara günümüz tartışmaları için önemli bir referans noktası sunuyor. “Sanat ve İşçi Sınıfı” bu yüzden okuyucularla buluşturulmuştur. Bogdanov, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nin 1903 kongresinde Bolşevik kanadının içerisinde yer almıştır ancak 1909 yılına gelindiğinde, daha sonrasında “Ampiryomonizm” adını vereceği felsefî ve politik görüşleri etrafında bir araya gelen RSİDP içerisindeki bir grup aydın ile birlikte Bolşevik gruba muhalif olmuştur.

Lenin, aynı yıl yayımlanan “Materyalizm ve Ampiryokritisizm” adlı çalışmasında, 1905 Devrimi sonrası gelişen karşı-devrim saldırısının yoğunlaştığı bu dönemde sınıf mücadelesi içerisinde palazlandırılmaya çalışılan idealist görüşlerin eleştirisine girişirken Bogdanov’un felsefî ve politik görüşlerine özel olarak yer vermiştir. Okuyucunun, önsözde detayları verilen bu süreci daha iyi kavraması için bahsedilen her iki çalışmayı incelemesi faydalı olacaktır.

“Sanat ve İşçi Sınıfı” politik sahnede iktidarı alan işçi sınıfının bu ilk deneyimi içinde sanat alanında yürüttüğü tartışmayı izleme şansı veren bir dizi kaynaktan sadece biridir. Yayınevimiz bu dönemin içinde sanat alanında yürüyen tartışmaları ve geçmişten bugüne sanat ile toplumsal mücadele arasında kurulan ilişkinin farklı noktalardan ele alınışını içeren başka kaynakları okuyucuya ulaştırmaya devam edecektir.

Kaldıraç Yayınevi, Aralık 2024