İstanbul'un Ermeni Amiralar Sınıfı

Aras Yayıncılık, Osmanlı Ermenileri üzerine incelemeleriyle tanınan tarihçi Hagop L. Barsoumian'ın "İstanbul'un Ermeni Amiralar Sınıfı" başlıklı çalışmasını okuyucularla buluşturuyor. İmparatorluğun modernleşme sürecinde önemli roller üstlenen Ermeni aristokrat sınıfı üzerine sosyolojik, politik ve tarihsel bağlamda önemli analizler içeren kitap bu alanda yazılmış nadir başvuru eserlerinden biri olma özelliğini taşıyor.

*

"On sekizinci yüzyılın başlarında sahneye çıkan amiralar, 1750-1857 yılları arasında Osmanlı Ermenilerinin toplumsal yaşamı üzerindeki egemenliklerini sürdürdüler. Hagop L. Barsoumian, bu çalışmasında, söz konusu dönem boyunca Osmanlı Ermeni toplumu içindeki 'yönetici sınıf' olarak adlandırılabilecek bu seçkin grubun ortaya çıkışını, kurduğu egemenliği ve en sonunda da yok oluşunu analitik bir yaklaşımla anlatıyor. "Amiralar üzerine odaklanmış olsa da, kitaba zenginlik ve derinlik katan asıl unsur, konuyla bağlantılı başka analizler de sunuyor olmasıdır. Barsoumian, öncelikle amiraları konu alan çalışmalara dair kapsamlı bilgiler veriyor, bunların sağladığı katkılara ve yetersizliklere dikkat çekiyor ve karışık terminolojilerine ve kavramlara açıklık getiriyor. "Barsoumian, çalışmasını varlık ve politik güç arasındaki ilişki hakkında kısa ama etkili bir yorumla bitirir. Ermeni azınlık liderlerinin elindeki büyük servetin, Ermeni cemaatinin dışında gerçek bir gücü satın alamadığını, hatta aslında Osmanlı İmparatorluğu'nun, Türk seçkinlerin ellerindeki politik güçle bu zenginliği koz olarak kullandığını belirtir. Kısa analizi aslında şu soruyu sormaktadır: Bir etnik ya da diyasporik azınlığın ekonomik zenginliği ne zaman ve hangi koşullar altında başka bir güce dönüştürülebilir? Başka bir deyişle ekonomik zenginlik hangi koşullar altında politik gücü satın alma ya da kontrol altına alma yeteneğini elde edebilir? Barsoumian'ın çalışması önemlidir, çünkü küçük tarihi ayrıntılarla işe başlayıp gittikçe yoğunlaşarak ve kapsamını genişleterek Ermeni ve dünya tarihi hakkında böylesine temel sorular sorma noktasına ulaşır." Khachig Tölölyan