Eleştirel Bilinç

Bu kitapta Freire'nin biri Ezilenlerin Pedagojisi'nden önce diğeri sonra yazdığı iki makalesi yer alıyor: “Özgürlük Pratiği Olarak Eğitim” ile “Verme mi İletişim mi?” İlk makalede Freire, eğitim denmeyi hak eden bir eğitimin, evcilleştirmeye, kitleleştirmeye nasıl karşıt olduğunu Brezilya ve Şili'deki deneyimlerinden örneklerle ortaya koyuyor. Bu sadece pratikten örneklerle desteklenmiş teorik bir açıklama değil. Tam tersine, Brezilya tarihinde sınıfların ve diğer eşitsizliklerin şekillenişi zemininde, “demokratik deneyimsizliğin” nasıl “kapalı toplum”ların temel bir özelliği olduğunu, ve eğer demokratik deneyim sağlayacak bir faaliyet olarak tasarlanabilirse, eğitimin nasıl devrimci, dönüştürücü bir güce dönüşebileceğini gösteriyor. Brezilya'nın bazı bölgelerinde yaptıkları çalışmalarda ortaya çıkardıkları eğitim faaliyetinin materyallerini tanıtarak, konuyu son derece başarılı bir biçimde somutlaştırıyor. Ve benzer bir faaliyet örgütlemek isteyebilecek olanlar için gayet ilham verici bir materyal seti sunmuş oluyor. Fakat bunların sadece örnek olduğunun da altı çizilmeli: Freire'ye göre, her bir yerelde, her bir spesifik durumda oraya özgü “üretken/doğurgan konuların” ortaya çıkarılması için çalışma yürütülmelidir ve eğitim materyali bu doğurgan konulara göre biçimlendirilmelidir.

PAULO FREIRE

Paulo Freire, Recife'de (Brezilya) orta sınıftan bir ailenin çocuğu olarak 1921'de doğmuş, 1997'de yine Brezilya'da ölmüştür. 1929'da ABD'de baş gösteren ekonomik bunalımın Brezilya'yı etkilemesiyle ailesi yoksullaşır. Yoksulların hayatı hakkında ilk deneyleri bu dönemde olur. Eğitim ve öğrenme sorunlarıyla gençlik yıllarında ilgilenmeye başlar. 1959'da Recife Üniversitesi'nde doktorasını verir. Daha sonra aynı üniversitede Eğitim Tarihi ve Felsefesi profesörü olarak görev yapar. 1947'de halkı özgürleştirmeyi amaçlayan bir okuma yazma yöntemi önerir. Bu yöntem, okuma yazma öğrenenlerin günlük yaşamından doğrudan esinlenmiş bir gereci ve bunu konu alan metinleri kullanarak onları gerçek anlamda siyasal olarak bilinçlendirmeye dayanmaktadır. Yöntem, piskoposluğun da desteğiyle, Goulart hükümeti tarafından 1963-64'te resmileştirilir. İlk uygulamada, 300 işçiye, 45 günde okuma yazma öğretilir. 1964 darbesinden sonra iki kez tutuklanır, önerdiği yöntem iktidara karşı tehlikeli bulunur ve ülkesini terk etmek zorunda kalır. Ancak öğretisi pek çok Latin Amerika özgürleşme hareketine kaynak olur. 16 yıllık sürgün hayatının ilk beş yılını Şili'de UNESCO ve Şili Tarım Reformu Enstitüsü'nde çalışarak geçirir. Yetişkin eğitimi programlarında görev alır. Sonra, Harvard Üniversitesi Eğitim Okulu'nda misafir hoca olarak dersler verir. Daha sonra, Cenevre'deki Dünya Kiliseler Birliği'nin Eğitim Bürosu'nda özel danışman olur. En ünlü eseri olan Ezilenlerin Pedagojisi'ni, Harward yıllarında yazmıştır. Amerika'nın Vietnam'a müdahalesi, 1965'te alevlenip sokaklara dökülen ırk kökenli toplumsal çalkantılar, özellikle öğrenci olayları bu kitaba kaynak olmuştur. Ezilenlerin ve dışlananların sadece üçüncü dünyada var olmadığını anlayarak, üçüncü dünya kavramını coğrafi sınırlarından çıkarıp siyasi alana taşıması da bu kitabıyla gerçekleşir. 1986 senesinde UNESCO'nun “Barış ve Eğitim” ödülüne layık görüldü. Bugün Sao Paola'da, Freire'nin yöntemleriyle eğitim veren, Instituto Paolo Freire adlı bir kurum bulunuyor. Ayrıca, Brezilya'nın ve dünyanın pek çok başka üniversitesinde adına enstitüler ve merkezler kurulmuş durumda. www.paulofreire.org sitesinden daha ayrıntılı bilgi edinilebilir. BAŞLICA YAPITLARI: Education for Critical Consciousness (1967); Cultural Action for Freedom (1967); Pedagogy of the Oppressed (1970) [Ezilenlerin Pedagojisi, Çev. Dilek Hattatoğlu, Erol Özbek, Ayrıntı Yayınları, 1991]; Pedagogy in Process: Letters to Guinea-Bissau (1978); The Politics of Education: Culture, Power and Liberation (1985); Literacy: Reading the Word and the World (Donald Macedo'yla birlikte, 1987) [Okuryazarlık: Sözcükleri ve Dünyayı Okumak, Çev. Serap Ayhan, İmge Kitabevi, 1998]; Pedagogy of the City (1993); Letters to Cristina: Reflections on My Life and Work (1996); Mentoring the mentor: A Critical Dialogue with Paulo Freire (1997); Pedagogy of the Heart (A.M.A. Freire'yle birlikte, 1997) [Yüreğin Pedagojisi, Çev. Özgür Orhangazi, Ütopya Yayınevi, 2000] ve Politics and Education (1998).