Akışkan Korku

“Bu kitap, akışkan modern korkuların (gayet ilkel, eksik) bir envanteridir. Ayrıca, bunların ortak kaynaklarını ve keşfedilmesi yoluna yığılmış olan engelleri arama ve bunları işlemez hale getirme ya da zararsız kılma şekillerini bulmak için (gayet ilkel, cevaptan çok soru bakımından zengin) bir teşebbüstür. Başka bir deyişle bu kitap bir reçete kitabı değil, hareket etmeyi düşünme ve düşünceli bir şekilde hareket etme davetidir. Tek amacı bu yüzyılın çoğunda (bilerek ya da bilmeyerek, isteyerek ya da istemeyerek) karşılaşacağımızdan emin olduğumuz görevin korkunçluğu konusunda bizi uyarmaktır, böylece insanlık yüzyılın sonunu getirebilir ve sonunda başlangıcında olduğundan daha emniyette ve kendine güvenli hissederek çıkabilir.”

Modernite, tarih boyunca toplumsal yaşamı adeta istila eden korkulardan kurtulmaya dair bir vaatti. Modern birey, yaşamının kontrolünü kendi eline alarak geçmişin korkularını ve belirsizliklerini aştığına inanmak eğilimindeydi. Ancak hiç de beklendiği gibi olmadı. Çevre felaketlerinden terör saldırılarına, doğal afetlerden salgın hastalıklara, korkunun onlarca türü etrafımızı sardı. Bugünün modern insanı, nereden ve ne zaman geleceğini bilemediği tehlikelerin yarattığı endişe ikliminde sıkışıp kalmış durumda. Bauman korkunun, akışkan modern çağı simgeleyen tehlikeleri karşısında belirsizliğimize, güvensizliğimize, emniyetsizliğimize verdiğimiz ad olduğunu ileri sürüyor. Korkuların nedenlerini keşfetmekteki zorluklarla yüzleşmemizi ve onlardan kurtulma becerimiz üzerine düşünebilmemizi sağlıyor.

Zygmunt Bauman: 1925’te Polonya’da doğan Bauman sırasıyla faşizmi, sosyalizmi ve kapitalizmi eleştirel bir mesafeyi koruyarak yaşamış ve hiçbir zaman bağımsız entelektüel kişiliğinden taviz vermemiştir. 1968’de Polonya’dan sınır dışı edilmesinin ardından İsrail’e, oradan da Leeds Üniversitesi Sosyoloji Kürsüsü’nün başına geçmek üzere Britanya’ya gitmiştir. Bu görevini 1971-1990 arası sürdüren Bauman, ilk yıllardan itibaren hemen her konuda sosyolojik bakışın çerçevesini genişleten eserler vermiştir. Bauman genellemeleri seven bir yazardır; ama yöntembilim ve kavram tartışmaları yerine doğrudan toplumla ilgilenir. Eserleri bir sorun ve teşhis etrafında döner. Bu anlamda Britanya geleneğinden kopar. Göçmenliği, öncelleri K. Mannheim, A. Löwe, N. Elias gibi ona da, ampirik ve pragmatik bir geleneğin şekillendirdiği ada kültürüne dışarıdan bakma imkânı vermiştir. Ayrıca onlar gibi, hakikat ve ahlakı sosyolojiye taşır. Bauman kültür ve iktidarın çözümlemesine özel önem vermiş ve bu çerçevede toplum, ideolojiler, milli kimlikler, devlet, ahlaki seçim, modernizm ve postmodernizm konularını ele alarak sosyolojiye yeni bir soluk getirmiştir. Uzun yaşamına pek çok değerli çalışmayı sığdıran Bauman, 9 Ocak 2017’de hayatını kaybetti.